Redkilerin Rewandaki yüzlerce yıllık köylerinden: Şamiran

Rewan (Erivan) şehir merkezine 25-30 km uzaklıkta olan Şamiran köyü, Redki aşiretinin eski bir köyüdür. Şuan Muş, Erzurum, Ağrı, Kars ve Iğdıra dağılmış olan Mala Bello, Koseyi, Elesora ve Torına Mala Kose sülalelerinin köyüdür. Şamiran'ın yanındaki Saetıli köyü de de öyle. Ama, Seatıli köyünün şuan var mı yoksa yok mu bilemiyoruz.


Köy 1918 yılına kadar Redkilerin, 1918'den sonra da Êzdi Kürtlerin köyü oldu. Şuan Karaçoban'da yaşayan Aydın, Çağlar, Gör, Çalaş, Gündüz, Köse ve Uygun ailelerinin dedeleri Bedo'nun ve atalarının mezarı Şamiran da köyündedir. Ayrıca 1912 yılında idam edilen Feqi İsmail ve yepeni Bêco'nun mezarları da aynı köydedir. Şamiran köyü ve Elegez dağının bazı bölgelerinin tapuları da,  bu ailelerdedir.

Aşağıdaki belgesel videosun da şuan Şamiran köyünde oturan Êzdi Kürtler ile konuşulmuş. Êzdi Kürtler 1996-97 yılında köye büyük bir ibadethane yapmışlar, tüm çevre köyler ziyarete gidiyorlar. Belgeselde bir amcaya soruyorlar: "Bu köyü siz mi kurdunuz?"
Diyor "Yok. Bu köy çok eski bir köydür. 1918 yılında bizler ve Ermeniler geldiğimiz de, bu köyde yaşayan Müslüman Kürtlerde Aras nehrinin o tarafına kaçtılar."

İşte bahsettiği o müslüman Kürtler, Redkilerdir.

Mala Bello mensubu bazı yaşlılara, Şamiran yada Çiyayê Memerxan (Memerxan Dağı) 'dan bahsedildiği zaman, hüngür hüngür ağlıyordular. Bu insanlar öz topraklarının hasreti ile bu dünyadan göçüp gittiler.



Genel olarak Kürt tarihçiler sanıyorlar ki, Êzdi Kürtler Ağrı, Kars, Van ve çevresinden Rewan'da gitmeden önce, o bölgeler de Kürtler yoktu. Halbuki Rewan, Kızıl Kürdistan, Sarxan (Dilucu) gibi bölgeler, yaklaşık bin yıllık Redki topraklarıdır. Diğer Kürtlerin bu bölgelerdeki tarihi, on binlerce yıla dayanır. Selahadinê Eyyubi'nin dedelerinin kurduğu Kürt Şeddadi Devleti, bu bölgeler de kurulmuş bir devlettir. Orjinali İskenderiye Kütüphanesin de bulunan Selahaddinê Eyyubi'nin günlüğün de, kendisini şu şekilde tanıtmaktadır:  
“Bunları yazmaya başlamadan önce kendimi tanıtayım.” Evet, Selahattin’in ağzından hep birlikte Selahattin’i tanıyalım. “Önce, ben Kürdüm. Ramadi aşiretindenim. Bu aşiret, Kürdlerin en eski ve asil aşiretlerinden biridir. Aşiretin yerleşik yeri, Batı Azerbeycandır. Dedem Şadi'nin babası Mervan'dan önceki soyumuz üzerine fazla bilgim yoktur."

Herkes diyor Ermeniler öldürüldü, katledildi. Ama, kimse demiyor şuan 300 küsur köyde yaşayan Redkiler neden atalarının topraklarından kaçtı? Nasıl bir vahşet böyle bir göçe sebep oldu acaba? Yazılı en eski tarih kitapların da, belgelerin de bile bu bölge de Kürtler vardır. Peki günümüzde neden yok? Kim onları oralardan sildi?

1890 yılında yapılan nüfus sayımın da, Erivan'da (Rewan) Kürtler (çoğunluğu Redki), Ermenilerden çoktu. Milat Gazetesi 25 Ağustos 2015 sayısın da bu nüfus sayımını paylaşmış, "Erivan Kürtlerindir" demişti. Gazete Rewan ve genel olarak bugün ki Ermenistan'ın nüfus sayılarını verdikten sonra, şu ifadeleri kullanmaktadır:
"Bugünkü Ermenistan'ın üçte ikisinden fazlası aslında Kürt yurdu, Kürt toprağıdır. Kürtler, diğer bölge halkları gibi bu göçmen kabilelere arazileri ile birlikte gönüllerini de açmışlardır."

1852 yılında Petersburg'da yayınlanan “İstoriçeskiy Pamyatnik Sostoyaniya Armiyanskoy Oblasti v Epohu yego Prisoyedineniya k Rossiyskoy İmperii (Ermeni Vilayetinin Rusya İmparatorluğu İle Birleştirilmesi Devrinin Tarihi Eseri)” adlı eserinde ortaya konulmuştur. İ. Şopen'e göre; Ermeni Vilayeti'nde 752 köy bulunmaktadır. Onlardan 521'i Erivan bölgesinde, 179'u Nahçivan'da, 52'si ise Ordubad bölgesindedir. Savaş sonucunda vilayetin arazisinde 359 köy (Erivan bölgesinde 310 köy , Nahçıvan bölgesinde 42 köy, Ordubad bölgesinde 6 köy) tahrip olmuş ve ahalisi doğma yerlerinden ayrı düşmüştü. Yani tahrip edilen 359 köy ilave edildiğinde Ermeni Vilayeti'nde 1111 köy bulunmakta idi. İ.Şopen'in hesaplarına göre; hanlıklar işgal edilmeden önce Erivan Vilayeti'nin arazisinde tahminen (17.000 hane Erivan, 4600 hane Nahcıvan ve 2130 hane Ordubad Bölgelerinde olmak üzere toplam 23.730 hane ahali yaşamakta idi. Her hanenin ortalama 5 kişiden ibaret olduğu nazara alınarak, bu arazide 118.650 kişi yaşadığı belirtilmiştir. Bu listelerde, Ermeni Vilayeti'nde 81.749 Müslüman ve 25.131 Ermeni bulunduğu kayda alınmıştır.

Sovyetler Birliği Suriye, İran ve Osmanlı'dan Rewan bölgesine Ermenileri getirerek, bu bölgede Hristiyan bir devlet kurmak için tüm gayreti ile çabalıyordu. Bir taraftan bölgeye Ermenileri getirirken, diğer taraftan da bölgedeki Müslüman Kürtlerin ise çeşitli baskı ve politikalar ile kaçmasını sağlıyordu. Paskyeviç 27 Temmuz 1827'de, Çar Hükümeti'ne gönderdiği mektupta; yaklaşık 4100 hane Müslüman'ın Türkiye'ye göç ettiğini bildirmektedir.