2 Şubat 2020 Pazar

Redkan Aşiretinin Kolları

Aşiret, Êl yada Eşîr birçok mana taşımasına rağmen "Geniş akraba toplulukları" anlamında kullanılmıştır. Serhad ve Kafkas Kürtleri Êl, diğer bölgeler genelde eşir derler.

Aşiretin genel tanımını yapmadan önce mutlaka aşiretleri meydana getiren öğeleri bilmek lazımdır. Bu öğeler şunlardır; MAL: Kelime olarak ev veya aile anlamına gelir. Aşiretin en küçük birimidir. Baba, oğul, torun, torunoğlu, torunun torunu ve bunların doğan tüm çocukların birleşmesinden meydana gelir. Buradaki her bir babaya aşiretler göbek derler. Yani beş göbek bir mal sayılır. MALBAT: Her biri beş olan birden fazla malın birleşmesinden meydana gelen topluluğa malbat adı verilir. Bir malın malbat düzeyine yükselmesi için ortalama 100 yıl gerekir. Zira her bir göbek aşiretlerin hesabı ile 20 yıla tekabül eder. BAV: Her biri en az iki veya daha fazla malbatın birleşmesinden meydana gelen topluluğa bav (ata) denir. Bir bavın oluşumu 10 göbeğin geçmesiyle orantılıdır. Dolayısıyla bir bav'ın meydana geliş süresi 200 yıl kadardır. BEREK (kabile): Her biri en az iki veya daha fazla malbattan oluşmuş birden fazla bav'ın oluşturduğu topluluğa verilen isimdir. Bir kabilenin normal göbek sayısı 30 olmalıdır. Kabile oluşumu göbek sayısı itibari ile 300 yıla tekabül eder. İşte bu şekilde oluşmuş en az iki veya daha fazla kabileden meydana gelen topluluğa ÊL yada EŞÎR (AŞİRET) denir.

Her aşirette olduğu gibi, Redkan aşiretini de oluşturan alt guruplar, yani kollar bulunmaktadır. Redkan aşiretinin toplam 13 kolu bulunmaktadır.

Redkanlı Aydın Yılmaz'ın Iğdır Sevdası adlı kitaba verdiği bilgilere göre, toplam yedi kol vardır. Bunlar Hese Pêxas, Heciya (Heciyi), Bekıra, Kumka, Memıka, Torın ve Qewişi'dır (1). Ancak, bu listenin eksik olduğu tüm Redkanlıların malumudur. Zira, Redkan aşiretinin en kalabalık kolu Çekemi ile Mırdêsi (Mala Siso) gibi kollar listede verilmemiş.


Aşiret Raporu(2) isimli kitap ve Redkan aşireti yaşlılarının anlatımlarına göre, Redkan aşiretine bağlı 13  kabile vardır.

Söz konusu kabileler: Hesepêxas (diğer ismi Sılêmana), Heciya, Bekıra (Mala Bekirê Heci Cıbir), Kumki, Memki, Torına Redkan (Yeni ismi ile Torına Mala Kosa),  Qewişi (yada Torına Qewişi), Çekema, Mırdêsa (Mala Siso), Qerki Katêyi, Koseyi ve Torına Malbatê (Torına Mala Hecî Ozman).


Dikkat: Redki aşiretinin bir kabilesi olan Bekıra ile Bekiran aşireti karıştırılmasın. İkisi aynı değildir. Üç tane Bekıri var; Bekiran aşireti, Pirebadi aşiretinin Bekıri kolu ve Redki aşiretinin Bekıra kolu. Redki olan Bekıraların ismi, babaları Bekırê Heci Cıbir'den gelir. Bekırê Heci Cıbir (Bekıra kabilesine ismini veren kişi) 13 kuşak önce yaşamış.

Not:  Redkilerde, Temexarî (Temoya), Şolki (Şollikan), Melkê, Qoçelan, Elesora, Beloya (Mala Bello), Talloya, Kulloyî, Mala Axayê Qecer ve Mala Loşo isimlerinde bazı büyük aileler var. Bunlar kol yani taife değil, Redkan aşiretine bağlı büyük ailelerdir.


Aşağıda tablo üzerinden Kürd aşiretleri ve Redki aşiretinin kolları anlatılmıştır.




KAYNAKLAR:

1: Aydın Yılmaz ile yapılan söyleşi. Iğdır Sevdası, sayfa 694, 708.
2:  Mit Raporunda Redki Aşiretinin Nüfusu ve Ağrı Direnişindeki Konumu, https://rewanoro.blogspot.com/2020/02/1970-asiretler-raporunda-redkan-asireti.html





50 yorum:

  1. Zaten bu kadar kolu olan bir aşiretin başka bir aşiretin kolu olması mümkün değil. Redkan aşireti çok köklü ve eski bir aşirettir.

    YanıtlaSil
  2. Bir êl yani alt birim 300 yılda oluştuğuna ve Redkan'ın da bir çok kolu olduğuna göre, Redkan aşireti en az 500 yıllıktır.

    YanıtlaSil
  3. Kazki Torına Redka diğer ismi ile Torına Kosa'ya yakın. Torına Redka'da Redki olduğuna göre, Kazki'ler Redki.

    YanıtlaSil
  4. burada torına malbatê yok peki bunları bilen varmı açıklarsa iyi olur ağrıda yukarı küpkıranda (eyüp paşa) varlar digorda zıxçi- tıllık- başköy- tuzlucada xerfeli-xalikışla muş merkez köylerinde varlarmış. birde bu memki ler nerde varlar bizim bildiğimiz ağrı kallender köyünde ve yukarı küpkıranda (eyüp paşa) ayrıca bulanıkın hemezeşêx köylerinde ığdırdada bir iki köyde çomıya (onlara çok yakın bir aile) olarak varlar acaba bu kürtçe telafuzu biraz farklı olduğu içinmidir örneğin bizdeki telafuzu mehmıkan...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet bazı bölgelerde de Mehmıkan ve Menki gibi telaffuzlar da kullanılır. Iğdırdaki bazı Memkiler, kendilerine Çomiyan, Çomiya derler. Bu Memki'ye bağlı bir ailedir. Zaten Memki ve Komki, Redki aşiretinin en eski kollarıdır. Diğer kollar bu sonlarda ortaya çıkmışlar.

      Torına Malbatê, Torına Redka diğer ismi ile Torına Kosa gibi kendisini Redkanlılardan soyutlamayıp, gururla Redki olduklarını belirtmişlerdir. Ve ayrıca sitemizin bir yönetici bu koldandır.

      Sil
    2. bülent abi yukarda belirtilmiştir torına malbatı eklenmiştir var bizim ığdırdaki karstaki akrabalarımız kendilerine retki diye tanımlıyorlar sadece bizim büyükler ağrıya geldikten sonra torına malbatı ismini almışlar ondan dolayı çok yaygın değil secereyi çıkartık yaklaşık 15 dede ismini çıkartık sıkıntı yok yani evet memıkan larda retkanın bir koludur ama çok yaygın değildir

      Sil
    3. Merhaba Barış Çoklu. Şecereyi bize de gönderebilirmisiniz siteye ekleyelim? Hem Redkanlı aileler karşılaştırma yapıyorlar, hemde kaybolmaması ve korunması için sitemiz daha uygun. Sitemizin kurma amaçlarımızdan biride, Redkanlı ailelerin soy ağaçlarını ekleyip, karşılaştırmalar yapmalarını sağlamaktır.

      Facebook sayfamıza mesaj atabilirsiniz: https://www.facebook.com/redkanli/

      Selamlar.

      Sil
    4. Hayırlı günler dilerim kardeşim
      Bizim ailemiz torını malbatı dedem kağızman püfika şıqa köyünden ağrı çatalipaşa köyüne gelip yerlesmiş. Selamlar sevgiler saygılar sunarım.

      Sil
    5. Slm muş merkezden bizde memki kolundaki ortakent köyünden

      Sil
    6. Merhaba. Soy isminiz nedir? Nereden Ortakent köyüne göç etmişsiniz?

      Sil
  5. İgdira bağlı panik köyünde yaşayan öz kardeşlerinin halfeli ve hoshaberde ve başkoyunde öz amca oğulları olan çevre illerinde tanınan büyük mala Mehe zeri ailesini eklememelri büyük bir eksiklik

    YanıtlaSil
  6. İgdira bağlı panik köyünde yaşayan öz kardeşlerinin halfeli ve hoshaberde ve başkoyunde öz amca oğulları olan çevre illerinde tanınan büyük mala Mehe zeri ailesini eklememelri büyük bir eksiklik

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bilgi verirseniz ekleriz.

      Sil
    2. Gökhan bilgi verdin de eklemediler mi? Bilgiler adamlara vahiy olarak gelmiyor, onlarda insanlardam öğreniyor.

      Sil
  7. Bedoyi kolunu unutmuşsunuz. Iğdır Tuzluca'nın Doğanyurt ve Nahırkıran köylerinde yaşarlar.

    YanıtlaSil
  8. Birde Redkan aşiretinin Temexarî kolu var.

    Şu an (taşliçaya bağli alakoçkoy, panos, ahlatin qûşxane köyu ve bitlis civarinda bulunmaktalar)


    Temo yi aşiretin ilki olarak kabul edilir.ki bunun hakimda çeşitli rivayetlerde vardir, yani temonun retkî aşiretinden ayrilip tek başina bir hayat surme seruveniyle ilgilidir..rivayetmi yoksa gerçekmi elbete tartişilir..ama kesin gercek o dur ki temexarîler retkî aşiretinin.bir alt koludur, aile buyuklerimizde bu konuyu kabul etşlerdir

    YanıtlaSil
  9. İran Kürdistanında birçok Redki köyü var. Oradaki Redkiler genelde Çekemi kolundandır.

    YanıtlaSil
  10. Birde Qerki'ler var ama biraz karışık; Kimi diyor Redki'nin bir diğer adı Qerki'dir.

    Kimi diyor Qerki Redkinin küçük bir koludur.

    Kimi de diyor Redkiler, içinden çıkan lider vasıflı insanlara Qerki demişler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. red bitirmek Qerki oda bitirmek anlamına geliyor bağdaşıyor evet

      Sil
  11. Iğdır ve Doğubayazıt'ın köylerinde Mıhoyi'ler ve Şêx'ler var. Bunlar Redkidir. Kendileri de Redki olduklarını söylerler ama kol mu aile mi bilmiyorum.

    YanıtlaSil
  12. Torına Redkan'ın yani Torına Kosa'nın Ağrıdaki bir diğer ismi de Torına Çıvik xwer'dır. Çıvik xwer'ın Türkçesi Serçe yiyen'dir.

    YanıtlaSil
  13. Bu konuda bir şey söylemek istiyorum:

    Redki aşiretinin kolları olan Memıki, Mırdêsi ve Bekıra ile aynı ismi taşıyıp, Redkilerle alakası olmayan aşiretler de vardır.

    Adıyaman ve İç Anadolu Kürtlerin de Mirdêsî isimli bir aşiret var, bu aşiretin Redkan Mırdêsileri ile alakası yoktur. Bu farklı bir aşirettir. Birbirlerinden habersiz aynı ismi almışlar.

    İkincisi: Redkili Memıkiler; Bingölde Memka isimli bir aşiret var, bu aşiret eski bir aşiret olup, Redkili Memıkiler ile alakası yoktur.

    Redki olan Bekıra'lar haricin de, Diyarbakır, Urfa ve çevrelerin de Bekıri, Bekran isimli iki aşiret vardır, bunlar birbirlerine karışmışlar. Redki olan Bekıra'lar ile alakası yoktur. Redki olan Bekıra'ların 8 bazı ailelerde 9 yada 10uncu babalarının ismi Bekır olup, diğer Redkilerle beraber Rewandan gelmişlerdir. Rewan kökenli olmayan Bekıriler, Redki değildir.

    Ve son olarak: Redki aşireti Zilla (Zilan) aşiretler federasyonuna bağlıdır. Kürdistanın bir çok bölgesinde Zilan isimli bir kaç farklı aşiret var. Bunlar bildiğimiz Zilla'lar değil, farklı aşiretlerdir.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Çekemi, Redki aşiretinin en büyük üç kolundan biridir.

      Ağrı, Iğdır ve Kars dışındaki Redkiler, daha çok kendilerini Bekıri ismi ile tanıyorlar ama, yukarıda da belirtildiği gibi Bekıra Redkinin bir koludur. Iğdır-Kars ve Ağrı'da Bekıra kolundan olan 12-13 köy vardır. Hiç bir şekilde Redki Bekıri'nin koludur demezler. Çünkü doğru olanı Bekıri Redkinin koludur. 9-10 baba da Bekır'e dayanılıyor, Redki'nin üstü olması mümkün değil. Çünkü 700 yıllık belgeler de Redki ismi var.

      Bazıları Redki olan Bekıraları, Arap Bekrani ve diğer Bekıri aşireti ile karıştırdığı için sürekli bu sorun çıkıyor karşımıza.

      Sil
  14. Merhaba arkadaşlar redki aşiretinden erzurumdan herkese slm saygilar

    YanıtlaSil
  15. BIZDE HESENPIXAS .LIYIZ ELEDEVE kolundayiz

    YanıtlaSil
  16. BIZDE HESENPIXAS .LIYIZ ELEDEVE kolundayiz

    YanıtlaSil
  17. Eleşkirt tarafındaki bazı Redki köyleri kendilerine Mırdêsi, Mırdêsa derler (iç anadolu ve adıyaman taraflarındaki mırdêsan aşireti ile karıştırılmasın). Bu kabile mi, sülale mi, aile mi bilmiyorum ama, Redki olduklarını söylüyorlar. Redkinin hangi kabilesinden olduklarını sorunca da, büyüklerimiz "biz Redki aşiretinin Mırdêsi sülalesindeniz diyordular" diyorlar.

    Onlarda diğer Redkiler gibi Rewandan Iğdıra, Iğdırdan farklı bölgelere dağılmışlar. Kaçakaç döneminde Sivasa kadar kaçan aileler var.

    Çoğunluğu Rewandaki köylerinin isminin Kaniya Dızê olduğuny söyler.

    Şahsi tahminime göre Mırdêsi bir sülaledir. Çünkü diğer Redki kabileleri gibi kalabalık değiller.

    Ve çok ilginçtir; Kars ve Iğdırdaki bir çok Redki ailesi, "Em Zêdkayê hatıne" (Biz Eleşkirtten geldik) derler. Tahminime göre Rewan sınırına yakın olan Kağızman'dan, Redkilerin Rewandan ilk göçü döneminde buraya çok göç olmuş. Sonra buradan Kars ve Iğdıra gidenler olmuş. Eskigazi köyündeki Demir ailesine ve o sülaleden olan diğer ailelere, Mala Zêdka derler. Aile aslen Rewan'dan Eleşkirt'e, oradan Iğdır ve Karsa dağılmıştır. Ama neden Mala Zêdka denilmiş? Bilinmiyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bir tane Osmanlı belgesi var; Belgede diyor ki "Revan'dan Beyazıt sınırlarına iltica eden kalabalık Zilan Aşireti, güvensiz olduğundan farklı, farklı köyler olmak üzere bir çok yere dağıtıldı. Bu aşirete mensup insanların bir arada kalmamasına özen gösteriliyor"

      Bence burada bahselilen Zilanlılar, Redkilerdir. Çünkü Rewan'da Zilanlılar olarak bu kadar kalabalık olan tek aliret Redkiydi.

      Bence Osmanlı için güvensiz olmamız, bizler için bir gurur olmalı.

      Sil
    2. Eleşkirt in kürtçe ismi zedka ondandır

      Sil
  18. Selam.mala.redka.mala.axe.kecer.dojin.neden.listede.yoktur.her.zaman.üstün.fedakarliklar.yapmis.ta.hesen.axaye.cokdeve.simdiye.kadar.tüm.redkiler.biliyor.selam

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba Mala Axayê Qecer, bir kabile değil, Redkiler arasında büyük bir sülaledir. Redkiler içerisin de, özellikle Iğdır ve Ağrıda çokça tanınırlar.

      Kaç baba ismi sayabiliyorsanız, bize soy ağacınızı gönderebilirmisiniz?

      Sil
  19. Bele.adlan.axa.hamza.axa.semo.axa.ismayil.yanira.gotine.kecer.kecer.4.kurevi.hebune.celil.xelo.nado.ali.celil.da.musto.evdi.mehemet.revane.gotine.evdi.heteme.teyre.mhemet.gula.siyarane.ewdiabdul.celil.sko.maye..sko.ali.mane.mehemet.bekir.ömer.ali.mane.ömer.hatu.kstenebela.ropo.bekir.h.umüt.h.rasit.mehmet.soyadimiz.tekik.hala.eskiismi.pulur.yeni.ismi.enginalan.köyunde.bunlar.celilden.kalan.xelo.nado.ali.bularin.torunlari.izmir.soy.ismlari.kocer.karakas.bedikanli.selam.redka

    YanıtlaSil
  20. Navê Axê Qecer İsmayil e?

    YanıtlaSil
  21. Usey gınney bave qereman sare tecır memikan aşiretindedir Xışokludur karlıova

    YanıtlaSil
  22. bu sitedeki paylaşımlardan mutluluk ve gurur duydum hesepexas ailesini 1. sırada görmek hele :) eyvallah

    YanıtlaSil
  23. bu konuda emeği geçen her kese ayrı ayrı teşekkür ederim karsın kağızman ilçesi günindi köyündenim asıl köyümün ismi kers büyüklerimiz hep mere sılımani derdiler acaba redka aşiretine neden mere sılımani diyorlar saygı sevgiler değerli kardeşlerim selahattin ilkan

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba. Redki aşiretinin babalarından birinin ismi Slêman'dır. Ondan Slêmani deniliyor. Kêrs ve Ağdam'a selamlar.

      Sil
  24. SeLamıN AleYKüm AğRı BalıBostan KöYü HanGi AşiReTe BağLıDır

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aleyküm selam Ballıbostan'da Polat ve Yıldız aileleri Redki, diğerleri Memani ve Başımi.

      Sil
  25. Vanda yaşayan (özçobab) ailesinin
    Aşiret Reisi
    (Beydağı yapı emlağın sahibi isa özçoban
    Ahmet, Ömer beg, Abas Begin torunu

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Van'daki Özçoban ailesi Ağrı merkez anakaya meleozman köyündeki Kaya ailesi ile amca çocuklarıdır

      Sil
    2. Aynen öyle İsa amca Özçoban ailesinin reisisir Van bölgesinde değerli bir şahsiyettir

      Sil
  26. Merhaba ben redki aşiretine bağlı çekemi kabilesindenim...Çekemi kabilesinin soy ağacına nasıl ulaşabilirim yardımcı olurmusunuz...

    YanıtlaSil
  27. TêmêQrî aşireti kime bağlı

    YanıtlaSil
  28. Merhaba ben ağrı kaçmaz köyü den murat Yıldız bize konseyi diyorlar dedemiz çetoy kose buyuklerimiz redkiyiz diyorlar dogrumu

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Evet doğrudur. Koseyi, Redkan aşiretinin 13 babasından biridir. Redkan aşiretinin Koseyi kolu, Ağrıda Geluta ve Şoşık köylerinde var.

      Sil
  29. Redkilerin 5 büyük kolu sırasıyla

    YanıtlaSil