Kazakistan'da Redkanlı Bir Aile

Kazakistan'ın başkenti Astanada yaşayan Mala Seyid Sedo ailesinden Remezanê Mecitê Hıseynê Seyid Sedoyê Usıv, sitemiz Êla Redkan'a ulaşıp, Aras Nehrinin bu tarafında yaşayan akrabalarını bulmamızı istediler. Bu yazımız da aile ve ailenin yaşadıkları hakkında bilgiler vermeye çalışacağız. Aile ile akraba olabileceklerini düşünenler, bizlere ulaşabilirler.

Mala Seyid Sedo ailesi, aslen Revan'ın (Erivan) Devexerabe köyündendir. Devexerabe köyü, sınıra yakındır. Aile, Devexerabe köyünde 1940 ile 1942 yılları arasında Kırgızistan'a sürgün edilirler.  Aile 1991 yılına kadar Kızgızistan'da yaşar. 1991 yılında Özbekler ile Kırgızlar arasında savaş çıkınca, Kızgızlar insanları diri diri yakıp, hamile kadınların karınlarını deşip, çocuklarını çıkartırlar. Karışıklıkları fırsat bilen Kırgızlar, arada Kürt köylerine de saldırıp, bir çok Kürt köyünü yakıp, yağmalarlar. Bunun üzerine Redkanlı Seyid Sedo ailesi ile birlikte Kürtler o bölgeleri terk edip, Rusya'ya göç ederler. Rusya'da ise Aşkabat'a göç ederler. Ailenin anlatımına göre, 500-600 Kürt ailesi o dönem yerlerini terk edip, Rusya'ya, oradan da Aşkabat'a göç ederler. Burada bir çok Kürt aile asimile olur.

Buranın sıcak havasına dayanamayan Seyid Sedo ailesi, altı ay burada kaldıktan sonra, Kazakistan'ın başkenti Astanaya göç ederler.

Seyid Sedo'nun babası, Seyi Sedo küçük yaştayken öldüğünden dolayı, Seyid Sedo akrabalarının kimler olduklarını öğrenememiş ama, Redki aşiretinden olduklarını, ve eskilerin o aileye "Seyîdê Redka" (Redkan seyidleri) dediklerini ve Aras nehrinin bu tarafına göç eden bazı amca oğullarının isimlerini çocuklarına ve  torunlarına anlatmıştır.. Seyid Sedo torunlarına, sekiz tane amcasının oğlunun Aras nehrinin bu tarafına geçtiğini söylemiştir.

Ailenin dindarlığı ve aile yadigarı yüzlerce yıllık Şurê Bıruskê (yıldırım kılıcı)'den bahsetmeden önce, Seyid Sedo'nun yaşadıklarına değineceğiz.

Seyid Sedo, oğlu Hıseyn (Hüseyin) daha küçükken vefat eder. Mezarı Devaxerabe köyündedir. Seyid Sedo amcasının kızı Fatma Slêman ile evliymiş. Diğer eşinin ismi ise Gula Qero. Seyid Sedo daha hayattayken amcası bir gün ona der "Sen burada bekle, ben gidip aileyi Aras nehrinin o tarafına geçirip gelecem" Çocuklarını alır gider. Ve bir daha da geri dönmez. Sonrasındaki yıllarda ailenin Doğubayazıt'ın Gultepe köyüne yerleştiği duyumunu alırlar ama, bilginin kesinliğinden emin değiller. Bazıları da onlara, akrabalarının Kağızman köylerine yerleştiklerini söylemişler.

Seyid Sedo vefat edince, oğlu Hıseyn'e Azeri yada Karapapak kirveleri tarafından alınıp, üç, dört yıl bakarlar. Daha sonra Kurdê Reş aşiretinden olan ikinci eşi Gula Qero, Azerilerin yanına gidip, Hıseyn'i onlardan ister. Azeriler Hıseyn'i vermeyi kabul etmeyince, Gula Qero Kürtleri toplayıp gelip Hıseyn'i  alır. Aldıktan sonra sürekli ona "Siz Redkisiniz" aşiretiniz şurada yaşardı gibi şeyler anlatır.

Sonra Hıseyn büyür Têliya Cewo isimli bir kadının kızı olan Gozel ile evlenir.

Teliya Cewo ve kocası Memet, aşiretleri ile birlikte 500 aile olarak İran'dan Kafkasya'ya göç etmişler. Bu aile sürekli Seyid Sedo ailesi ile yakın olur. Teliya Cewo ve Memet'in oğulları İbrahim, Kafkasya'da hem Kürtçe öğretmenliği yapmıştır hem de Erivan radyosuna çok emek vermiştir.

Daha sonra Têliya Cewo ve Memet'in diğer oğulları İsmail Türkiye'ye göç eder. İsmail Türkiye'ye göç ettikten sonra, Seyid Sedo'nun bu tarafa göç etmiş akrabalarını bulur. Akrabaları İsmail'e derler "Sen git yeğenimizi nehrin kenarına getir, bu dünyadan bizden ne istersen, iste"
İsmail'de der: "Ben nasıl gideyim? Hem askerler var hem de nehir şuan çok derin"
Bunlar da derler ki: "Biz öyle dua edeceğiz ki, ne nehir sana zarar verecek ne de askerler seni görecek"

İsmail, Seyid Sedo'nun oğlu Hıseyn'e haber vermek ve onu Aras nehrinin kenarına geri getirmek için  Rewan'a geri döner. İsmail gider ama, Hıseyn'in kaynanası Têliya Cewo, oğlu İsmail'e yalvarır. Der "Hıseyn'e söyleme. Söylersen kızımı, torunlarımı alıp Türkiye'ye gider. Bir daha onları göremem"
İsmail'de söylemeden geri döner. Daha sonra Hıseyn bunu duyunca, ibrik ile kaynanasının kafasına vurur ve kaynanası bayılır. Ölene kadar da kendisi ile konuşmaz. Daha sonrasında bu sefer de mektup yollarlar ama, kaynanası onu da söylemez. Hıseyn'e mektubu duyduktan hemen sonra da, Rewan'dan Kazakistan'a sürgün edilirler.

Seyid Sedo ailesinin Rewan'daki soy isimleri: Gesenov, Rewan'dan sürgün edildikten sonra ise, onlara Sedigov soy ismi verilir.

Türkiye'ye göç eden İsmail'in kardeşlerinin isimleri: İbrahim, İsmail, Rıza, Evdılle, Fatma, Gozel, Perişan, Gulê.

Türkiye'ye göç eden İsmail'in çocukları (altı çocukları olmuş ama Seyid Sedo ailesi sadece ikisinin ismini biliyor): Rıza, Nazê

Seyid Sedo'nun oğlu Hıseyn'in oğlu Evle ise, dayısı Evle'nin kızı ile evlenir. Hıseyn'in çocuklarının isimleri: Hemid, Mecit, Emin ve Asya.

Türkiye'ye göç eden İbrahim'in kardeşi olan Evle'nin çocukları da uzun yıllar Erivan Radyosunda çalışırlar.

Ailenin dedelerinin yaşadığı bazı olaylar da var, bunlara da özellikle değineceğiz ki, bu taraftaki akrabaları bu olaylardan onları tanıyabilirler.

Şurê Bıruskê (yıldırım kılıcı) olayı

Seyid Sedo'nun dedelerinden biri bir gün hayvanları otlattığında, yıldırım onun çok yakına düşer. Gidip yıldırımın çarptığı yere baktığında, yıldırımın oluşturduğu çukurda bir demir görür. Demiri götürüp demirci de kılıç yaptırır ve kılıca şurê bıruskê (yıldırım kılıcı) ismini verirler. Şurê bıruskê öyle keskindir ki, ters çevirip üzerine bez attıklarında, bez kesilip, iki parça olurmuş. Bu kılıç yüzlerce yıl aile de durur, daha sonra Aras nehrinin bu tarafına geçen akrabaları kendileri ile birlikte bu kılıcı getirirler. Bu kılıca hem şurê bıruskê (yıldırım kılıcı) hemde qama bıruskê (yıldırım kaması) deniliyormuş.

Ailenin soy ağacı

Seyid Sedo küçük yaştayken babası öldüğünden, sadece Redki olduklarını, ve Redkiler arasında kendilerine Seyidê Redka denildiğini biliyormuş.  Seyid Sedo'nun bizlere ulaşan torunu Remezan, Mecit'in, Mecit Hıseyin'in, Hıseyin ise Seyid Sedo'nun oğludur. Ramazan, dedesi Seyid Sedo'nun dedelerinin isimlerini sayarken içinde Xelife isimlerinin geçtiği bazı isimler saydığını ama bu isimleri hatırlamadığını belirtti.

Remezan Hıseyn'in, Hıseyn Seyid Sado'nun, Seyid Sado Usıv'ın oğludur

Ailenin bu tarafa geçen akrabaları

Seyid Sedo'nun sekiz tane amca oğlu bu tarafa geçer ama, sadece üç tanesinin isimlerini hatırlıyorlar: Memed, Evdılmenaf ve Evdılrezak. Bu akrabalarının bir ara Kağızman köylerin de olduklarını duymuşlar ama, emin değiller.

Ailenin dindarlığı

Seyid Sedo ailesi dedelerinden bu yana dindar bir aile olup, Redkanlılar arasında imamlık, medrese hocalığı yapmışlardır. Seyid Sedo'nun şuan Kırgızistan'da Ortabır köyünde olan türbesi, Kürtler tarafından sık sık ziyaret edilip, üzerinde dua edilip, adaklar adanıyormuş.

Ailenin Kırgızistan'dan kaçışı

Kırgız ve Özbek savaşı sunucu Kızgızlar Kürt köylerine saldırınca, Kızgızistandaki Kürtler farklı Kafkas ülkelerine kaçarlar. Bu süreçte Seyid Sedo ailesi daha da bölünür. Ailenin büyük bir kısmı farklı yerlere gittikten sonra, Kazakistan'a yerleşir. Seyid Sedo'nun torunu Hemid ve ailesi de olayların sıçramadığı  Kırgızistan'ın Petrovk köyünde kalırlar. Şuan ailenin büyük kısmı Kazakistan'ın başkenti Astana'da, bir aile de Petrovk köyündedir.

Eğer bu aile ile akraba olduğunu düşünen aileler var ise, yoruma iletişim bilgilerini bırakarak, yada şu mail adresine yazarak bize ulaşabilirler: bajarok04@hotmail.com

Not: 1937 sürgününde Nahçıvan çevresinden sürgün edilen Redkiler, Oş şehrine sürüldüler. Günümüzde Oş şehri çevresinde çok sayıda Redkanlı aile var.