Guli Cewer Ağa Kimdir?

Redkan aşiretine Kafkasya'da liderlik yapmış olan Guli Cewer Ağa hakkında bir çok defa bizlere sorular sorulup, kim olduğu, Redki aşiretinin hangi kabilesinden olduğu ve hangi yıllarda yaşadığı soruluyor. Bizler bu yazımızda tüm bu soruların cevaplarını vermeye çalışacağız.


Öncelikle doğum ve ölüm tarihlerini yazalım: Guli Cewer Ağa 1806 yılında doğmuş, 1877 yılında vefat etmiş.

Daha sonra Guli Cewer Ağa'nın Redki aşiretinin hangi sülalesinden olduğuna geçmeden önce, torununun dilinden hangi aşiretten olduğu bilgisini verelim: Guli Cewer'in oğlu Eyüp Paşa'nın torunu Ahmet Öner, bu konu hakkında şunları söylemektedir:

"Bizim aile Rus kayıtlarında Zilan Aşireti, Redkanlı Taifesi olarak geçer."

Evet Guli Cewer Ağa, Redki aşiretinin Torına Mala Kose sülalesindendir. Torına Mala Kose'nin bir diğer adı da Torına Redka'dır. Ahmet Öner gibi Torına Mala Kose sülalesinden olan "Arîstokratên Serhedê: Torin" isimli kitabın yazarı Rohat Alakom, söz konusu kitabında şunları söylemektedir:

"Bir çok Kürt aşiretinde Torın sülaleleri mevcuttur. Redki olan Torınlara ise, "Torına Mala Kose" deniliyor"

 Alakom, sülaleye Mala Kose ismini verenin, dedeleri Kose Süleyman Ağa (Slêmanê Kose) olabileceğini belirtiyor.

Ayrıca elimizde bir Rus belgesinde şöyle bir ifade geçmektedir:

"Kürt bölgelerinin refahı için, saygın Kürtlerden birilerini şef olarak seçmemiz gerekiyor. Redki aşiretinden olan Djafer Agha (Guli Cewer) bölgedeki Redkilere ve Celalilere, Ahmet Ağa ise Êzdi Kürtlere şef tayin edilip, kendilerine maaş bağlansın."

Evet Guli Cewer Ağa, Redki aşiretinin Torına Mala Kose sülalesindendir. Bu konuya açıklık getirdikten sonra, şimdi hayatı hakkında ayrıntılı bilgi verelim:

Cewer Ağa'nın 5 karısı varmış, bu eşlerden 5 oğlu olmuş 1.nci Hanımı Mağribe Hanım'dan Eyüp Sabri (Eyyüp) Paşa 2.nci hanımı Sultan'dan Ali Eşref Bey 3.ncü hanımı Hanım'dan Mahmut bey. Ahmet Bey ve Mehmet Bey diğer eşleri Sürmi hanım ve Cevaz hanımında ise kız çocukları dünyaya gelmiş.

Eyüp Paşa ile Ali Eşref Bey üvey kardeşler. Eyüp Paşa 1830'da doğmuş Ali Eşref Bey'de 1851 yılında dünyaya gelmiş. 1877 yılında Osmanlı- Rus savaşında Guli Cewer Ağa aniden vefat edince, Ali Eşref Bey o dönem Rus ordusunda Teğmenmiş ve savaş esnasında Rus ordusunda yalnız kalır.

Rus Komutanlarla anlaşamayınca Eyüp Paşa hakkında idam kararı çıkar. Eyüp Paşa Rus ordusunda babasının alayında albaydı. Albaylık görevini bırakarak idama mahkum olan 21 rütbeli akrabasıyla Osmanlı tarafına gelir ve kısa sürede Redkan aşireti ve ailesiyle Zor yaylasına yerleştirilir. 

Hatunoğluları'nda o dönem Doğubayazıt Valisi olan İsmail Hakkı Paşa, Eyüp Paşayı Tuğgeneral rütbesi verir ve Paşa unvanını verir. Daha sonra Ağrı'ya Küpkıran, Ziro, Mengeser, Hıdır, Qerê ve Zozan denilen Heftreng yaylasına yerleşir ve buraları Kafkasya'dan gelen Redkan aşiretine verir. Daha sonra Redkanlılar Mengeser köyünden çıkartılıp, Azerilere verilir, buradaki Redkanlılar ise Qelender köyüne göç ederler.

Eyüp Paşa 1900'da 70 yaşında vefat eder. En büyük oğlu Hüseyin bey Kaymakam olur (Küpkıran'da yaşıyor) ve Hüseyin beyin hanımı ise Cizreli Bedirhan Beyin 7.nci kızı Hayriye Hanımdır). 2nci oğlu Resul Bey'de Binbaşıdır Ziro'da yaşıyordu.

Ali Eşref Bey 5 evlilik yapar fakat çocukları olmaz.1917 yılında Rusya'da Devrim olur ve Çarlık rejimi yıkılır ve General olan Ali Eşref Bey emekli olup, Rusya'dan ayrılıp Iğdır'a gelip yerleşir. 1928 Ramazankent'te vefat eder. Son Torun beyi ailede Kerem beye verilir. Kerem Beyde, Ali Eşref Bey gibi Redkiler arasında sevilen bir şahsiyetti.

Guli Cewer Ağa'nın oğlu Ahmet Bey'in çocukları olmaz.  Diğer oğlu Mehmet Bey'in iki oğlu olur; Nebi ve Ali. Bunlar Erivan Hebılkend köyünde yaşardı. 1988de Ermeniler onları sürünce Rusya Moskova ve Krasnador'a göç ettiler. Guli Cewer Ağa'nın diğer oğlu Mahmut Bey'in Cemalettin ve Şemsettin isimli iki oğlu olur. Cemalettin, Mehmet Nuri Güneş'in babasıdır.