Erivan’da önce Kürtler vardı…

Bazı aydınlar ile siyasiler, Kürtler’i “Mezopotamyalı” şeklinde tanımlar. Gerçeklik ise, Kürt milletinin Anadolu’ya, İran’a ve Kafkasya’ya kadar yayılmış olduğudur.

Yaklaşık bin yıl önce, Azerbaycan olarak bilinen coğrafyada Şeddadi devletini kurmuş olan Kürtler’in mirasçıları bugün de atalarının topraklarında.

Sovyetler Birliği döneminde, 1929’da Kızıl Kürdistan otonom bölgesi ilhak edildikten sonra Kürtler’in çoğu Kırgızistan, Özbekistan ve Kazakistan gibi Türki cumhuriyetlere sürgün edildi.

Rûdaw’a konuşan Azerbaycan’dan Kürt aydını Tahir Süleyman, Sovyetler Birliği’nin kurulmasından sonra bazı bölgelerin yanında, 1921’de Kürdistan otonom bölgesinin de kurulduğunu belirterek, şunları söyledi:

“1929’da Kürdistan otonom bölgesinin kaldırılması kararı alındı. Azerbaycan’da yaşayan Kürtler ve diğer halklar kendilerini artık ‘Azerbaycanlı’ olarak kaydedecekti. O zaman çok az sayıda Kürt sürgün edildi. Fakat 1934-37 yılları arasında, Ağrı İsyanı’ndan sonra Nahçivan, Ermenistan ve hatta Gürcistan’dan 278 Müslüman Kürt köyü yük trenleriyle Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan, ve Sibirya’ya sürüldü. İran ise, Serhad boyundaki Kürtler’i Horasan’a gönderdi. ”

Azerbaycan ve Ermenistan devletleri arasında şu an sorun haline gelen Dağlık-Karabağ bölgesi için ise Tahir Süleyman, “Karabağ’ın Revadi ve Şedadi döneminde Azerbeycan toprağı olduğunu, Ruslar’ın Ermeniler’i İran, Suriye ve Lübnan’dan getirip, buraya yerleştirdiğini” söyledi.

Ermenistan’nın başkenti olan Erivan’da daha önce Kürtler’in yaşadığını, Ermeniler’in Ruslar’ın yardımıyla buraya getirildiğinin altını çizen Süleyman, “Sovyetler dağıldıktan sonra Karabağ istila edildi ve buradaki Kürtler asimilasyona uğradı” dedi

Azerbaycan’da 1923 yılında Kürt nüfusu 278 bin civarındayken, bugün resmi rakmalara gore 13 bin dolayında.

Tahir Süleyman, Azerbeycan’da Kürtler’le birlikte, Lezgiler, Talışlar, Tatlar, Avarlar, Udinler ve Cireler başta olmak üzere 56’dan fazla etnik yapının bulunduğunu ifade etti.

Azerbaycan’da Kürt basını

Süleyman, “Burada Kürtler’in bir kültür merkezi var. Buraya ait çıkan Kürdün Sesi gazetesi, maddi imkansızlıktan kapandı. Araz radyo haftada 15 dakika Kürtçe yayın yapıyor. Sadece şu an Kürtçe, Rusça, Türkçe ve Azerice dillerinde çıkan Diplomat Kurd gazetesi var” dedi.

Revvadi ve Şeddadi Devletleri

Egemenlikten paryalığa...

Tahir Süleyman, Kürtler’in Azerbeycan’ın en kadim halklarından biri olduğunu, İslam fetihleri öncesinde, 6’ncı Yüzyıl’da Ermenistan, Gürcistan’ın bir kısmı ve Rusya’nın güneyini içine alan Sallari Kürt Devleti’nden sonra Kürt komutan Selahattin Eyyubi’nin neslinden olan Şeddadi Kürt Devleti’nin kurulduğunu vurguladı.

Ayrıca soyları, Azeri Türk milliyetçileri arasında tartışma konusu olan ve Kürt milliyetçiliği ile suçlanan Aliyev Ailesi hakkında da Süleyman, “Aliyevler’in Kürtlüğü hakkında çokça bilgi var. Haydar Aliyev, bana ‘Kürt olduklarını’ söyledi. Fakat şu an bu konuda herhangi birşey söylemiyorlar” diye konuştu.

Erbil’e eleştiri

Kürt aydını Tahir Süleyman, Kürdistan Bölgesi’ne defalarca geldiğini, fakat Azerbeycan Kürtleri için herhangi birşey yapılmadığını dile getirerek, şunları ekledi:

“Erbil’den, Azerbaycan’da resmi bir ofis açmasını, bu sayede Kürtler arası diyaloğun kurulmasını istiyoruz. Kürdistan televizyonları ofis açarak buradaki Kürtler’le, diğer parçalardakileri yakınlaştırabilir. Konferanslar, seminerler ve geziler düzenlenebilir.”

Mesud Barzani, Tahir Süleyman ve Celal Talabani

PORTRE / Tahir Süleyman

Tahir Süleyman, 1954’te Ermenistan’da doğdu. Azerbeycan Dil ve Edebiyat Üniversitesi’nden mezun oldu. Azerice ve Kürtçe öğretmenliği yapan Süleyman, Karabağ savaşından sonra Azerbeycan’a sürgün edildi. 2013’ten beri Diplomat Kurd gazetesinin Genel Yayın Yönetmenliği’ni yapıyor.

Emrah Akbulak - Rudaw

Êla Redkan'ın notu: Redki aşireti yaşlılarının anlatımına göre; Redki aşireti Şeddadi Kürt Devletinin kuruluşunda yer alan Kürt aşiretlerinden biridir. Harita üzerinden bakıldığında, Şeddadi Devletinin Redkilerin tarihte yaşadığı topraklarda kurulduğu fark edilecektir.