Reso ve Şakıro gibi dengbêjlerin kayıtları olduğu için Kürt halkı arasında çok tanınmışlar. Ama enaz onların ayarında olupta, maalesef kayıtları günümüze ulaşmadığı için yeni nesiller tarafından pek bilinmeyen çok büyük cevherlerimiz vardı. Bunlardan biri de, Mıhemedê Mirzoyê Eme Kelaxê'dir.
Mıhemedê Mirzoyê Eme Kelaxê, Iğdır'ın Hasanhan köyündendi. Tahminen 1890 ila 1900 yılları arasında doğan Mıhemed, 1920 ila 1923 yılları arasında buğday almak için gittiği Diyadin'in bir köyünde uykuda öldürülür ve cenazesine ne yapıldığı, nereye gömüldüğü bilinmez.
Redki aşiretinin merhum liderlerinden Guli Cewer Ağanın oğlu Eyüp Paşa'nın oğlu Resul Bey alay kurduğunda, savaşlarını hem cesaretlendirecek hemde savaşlara gitmeden önce onlara kılamları ile moral vermek için Redki aşireti içerisinde çok iyi bir dengbêj arar. Uzun bir süre aradıktan sonra, Hasanhan köyündeki Mıhemedê Mirzoyê Eme Kelaxê'nin namını duyar. Ve gidip kendisi ile konuşup, ikna edip alayına dengbêj olarak alır.
Mıhemed, savaşları gittikleri zaman, alayın en önünde, kılamlar söyleyerek savaşçılara hem cesaret hemde moral veren kılamlar söyler. Söylediği kılamlar, günümüzdeki savaş marşları ile kıyaslanabilinir. Söz konusu alay, üçüncü ordu, sekizinci süvari alayıdır. Sekizinci süvari alayı belki de Mıhemedê Mirzoyê Eme Kelaxê'nin cesaretlendirici kılamlarının da etkisi ile, o kadar başarılı olur ki, 1915 yılında Enver Paşa tarafından bu alaya tadirname verilir.
Mıhemed, kıtlık zamanında Diyadin'de buğday olduğunu duyar, atı ile buğday satın almak için Diyadin'in bir köyüne gider. Orada satılık buğdaylarının olduğunu söyleyip, onu o gece evinde misafir edip, yanındaki buğday parası için onu uykuda öldürürler. Akrabalarının intikam almasından korkan söz konusu aile, Muş tarafına kaçıp, izlerini kaybederler. Ancak, hiç kimse Mıhemedê Mirzoyê Eme Kelaxê'nin cenazesini ne yaptıklarını öğrenemez.
Mıhemed öldürüldüğünde, oğlu Usıv bir yaşındadır. Kıraçbağı (Kırçiçeği) köyünden olup, kendisi de Redki aşiretinden olan karısı Çillê (Çillêya Hemzo) Mıhemed'in akrabaları tarafından babasının evine gönderilince, oğlu Usıv hem yetim hemde öksüz kalır. Usıv sekiz, on yaşlarına gelince Hasanhan'dan Ağrı Kazlı köyüne göç ederler. Ve Ağrı Direnişinden dolayı köyleri Hasanhan uzun yıllar Kürtlere yasak bölge olduğundan, Hasanhandaki arazilerini hiç bir şekilde değerlendiremeyip, büyük yoksulluklar yaşarlar.
Kendisini tanımış, sesini dinlemiş insanlar, kendisi gibi bir dengbêjin bir daha asla dünyaya ayak basmadığını belirtirler. Mıhemed gibi büyük bir cevherden herhangi bir kayıt kalmadığı gibi, kendisi nüfus kayıtlarında da yoktur (belki eski tapu kayıtlarında vardır).
Mıhemedê Mirzo hakkında elimizde olan bilgiler özetle şöyledir;
Soy ağacı: Mıhemed》 Mirzo》 Emo (Eme Kelaxê) 》 Mıho 》 Sılo 》 Temo 》 Avzet (Abuzet)
Eşinin adı: Çillê (Çillêya Hemzo)
Annesinin adı: Gewrê
Baba annesi: Melek
Kardeşleri: Yok
Amcaları: Ali, Hıso, Heydo
Babası Mirzo'nun amcaları: Aslan (Ealan), Ahmet (Çal Ahmet)
Amca oğulları: Kerimê Ahmet, Usoyê Eslan, Hesoyê Eslan
Dedesi Emo'nun amcaları: İso, Aqo, Memud, Temo, Heso
Aşireti: Redki
Kabilesi: Kumki
Aile ismi: Mala Tırşık (daha eskiden büyük dedeleri Avzet'ten dolayı; Ewzi)
Kendisinden kalan iki hatıra:
Not: Kendisi hakkında bir belge oluşsun, unutulmasın diye kendisi hakkında öğrenilen herşey bu yazıda kullanılmıştır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder