Sayfalar

4 Haziran 2019 Salı

Redki Aşiretini Tanıyalım

420 yıl önce yazılan Şerefname'de, 161 yıl önce Mela Mahmudê Beyazıdi tarafından yazılan "Camî'yê rîsaliyan û h'îkayetan bi zimanê kurmancî"'de adı geçen Redki aşireti, 400 yıl önceki belgeler de adından söz ettirmiştir. Yüzlerce yıl önce kendilerini tasvir eden gravürler de Kürt Redki aşireti olarak geçer.  Şuan Ağrı, Kars, Iğdır, Muş, Erzurum, Ardahan ve Van'da,  350 küsur köyde yaşayan Redkilerin nüfusu, bir milyon civarıdır.

Kendilerini Redki olarak tanıtanların en yoğun olduğu iller, sırasıyla Kars, Ağrı ve Iğdır'dır. Redki aşireti bu üç ilin en kalabalık aşiretidir. Bu aşiret, zaman zaman Osmanlılar ve İranlılar tarafından çeşitli bölgelere sürgün edilmişlerdir. Tarihi boyunca bedeller veren Redkiler, en son olarak Ağrı İsyanında (1926-1932), onlarca kurban verip, köylerinden olmuşlardır. Ağrı İsyanından sonra, Ağrı Dağının etrafındaki Redki köylerinin çoğu yasak bölge ilan edilip, buralar da yaşayanlar farklı bölgelere göç etmek zorunda kalmıştır. 1930 Zilan Katliamında ve Zemyan Deresi Katliamın da, Redkiler yüzlerce kurban verip, sağ kalmayı başaran yüzlerce aile İran'a ve Doğu Kürdistan'a kaçmak zorunda kalmıştır.



Redki büyüklerinin anlatımlarına göre: Redkiler Irak Kürdistan'ından Halep ve Şam çevresine. Oradan da Silvan'a, oradan İran'a, oradan bugün ki Azerbaycan, Rewan ve Elegez dağının etrafına göç ederler. Bir dönem Seferi Devleti tarafından, Rewan'dan İran Horasana sürgün edilirler. Şuan Horasan'da, Meşed şehrinden çıkıp kuzeye doğru, sağ tarafta Lain ve Kelat yönüne doğru giden bölgede Redkanlıların bir çok köyü bulunuyor.  Ayrıca bir kısmı da Meşed kentine yakın Qoçuhan bölgesinde kalır. 1890 yılından 1915 yılına kadar Rewandan Kağızman ve Iğdır'a göç ederler. Şuan Kars, Iğdır, Van, Erzurum ve Ağrıda 350 küsur köyde yaşıyorlar.

Redkilerin yüzlerce yıllık soy ağacına göre, Redkiler Silvan merkezli Kürt Mervani Devleti yöneticileri ile anlaşamayıp İran'a göç ettikleri yazılmaktadır (bkz).

Redkiler 1890 yıllardan sonra, kısmen Kağızman ve Iğdır bölgelerine göç ederler ama, çoğunluğu Rewan tarafında kalır. 1915 olaylarından sonra sağ kurtulan Ermeniler, Rewan (Erivan) ve çevresine göç ettikten sonra, intikamlarını bu bölgelerin yerlileri olan Müslüman Kürtlerden (çoğunluk Redki) almak isterler. Redkilere yapılan bu katliam ve göçertme planları, Rusların teşvikleri ile yapılır. Çünkü Ruslar, Hristiyan bir Ermenistan kurmak için bunun muhakkak yapılması gerektiğine inanırlar.

Ermenilerin saldırları sonucu yüzlerce Kürt hayatını kaybeder. Sağ kalanların büyük kısmı Aras Nehrini geçerek, Iğdır ve Kağızman'a göç edip, sonrasındaki yıllarda bu bölgelerden çevre il ve ilçelere dağılırlar. Ermenistan ve çevresinden göç etmeyip bir şekilde hayatta kalanlar ise, sonrasındaki yıllarda Stalin tarafından Uzakdoğu ülkelerine sürgün edilirler. Azerbaycan'da kalan Redkiler ise, burada yaşayan diğer Kürtler gibi Azerbaycan Devleti tarafından asimile edilirler. Günümüzde de Azerbaycan'da binlerce Kürt var ama, çoğu Kürt olduğunu bilmez. Bilenler ise Kürtçe bilmezler.

1915 olaylarından sonra, Kars ve Iğdır çevresine kaçan Redki Kürtleri de bölgedeki diğer Kürtler gibi, sonrasındaki yıllarda Rus ve Ermenilerin bölgeye zaman zaman saldırlarından dolayı Anadolu çevresine kaçmak zorunda kalırlar. Sonrasındaki yıllarda çoğu geri döner ama, dönmeyen aileler de mevcuttur (bkz).


Redki isminin çıkışı ile ilgili bir kaç rivayet var:

Redkilerin soy ağacında Redki isminin çıkış hikayesi kesin olarak yazılmaktadır ama, Redkili yaşlılar arasında şu rivayetlerde anlatılmaktadır. İki ve üçüncü şıktaki rivayetler, soy ağacındaki uymaktadır.

1: Derler ki Redkiler İran'a göç ettiklerin de, İran askerleri ile savaşıp, askerlerin çoğunu bitirirler. Kürtçesi ile red dıkın (bitirirler). Ve ondan sonra onlara Redki, Redka deniliyor.

2: Osmanlı sınırına geçmek istediklerin de, Osmanlı askerleri Redkilerden yirmi çadır hazırlayıp, içine yirmi kız koymalarını isterler. Redkiler de yirmi iyi savaşçı genci çadırlara koyup, askerler geldiklerin de hepsini öldürürler. Çadırlar dan çıkan gençler ellerinde kamaları ile büyüklerine doğru koşup, me ew redkırın (onları bitirdik) derler. Ve o günden sonra o sülaleye Redki deniliyor.

3: Derler ki Kağızman Şaban köyünde yaşayan Redkilerin ilk babası, birisini öldürür. Karşılığında kardeşi bir sürü koyunu kan parası olarak verir. Ve kardeşine yani Redkilerin babasına para te nema, te para xwe redkır (payın kalmadı, sen payını bitirdin) der, ve o günden sonra onun soyuna Redki denilir.

Redki aşireti 13 babadan (Kürtçe bavık deniliyor) meydana gelir. Bunlar:

1: Çekemi
2: Kumki
3: Memki
4: Torına Malbatê
5: Torına Qewişa (Elesori'de denilir)
6: Bekıri (Mala Bekirê Heci Cıbir)
7: Torına Mala Kose (Torına Redka'da denilir)
8: Hesepêxas (Slêmana'da denilir)
9: Heciya
10: Mırdêsi (Mala Siso)
11: Katêyi
12: Koseyi
13: Qerki (Qerka Redka)


Yukarıdaki 13 babanın tamamı kardeş olup, babada birleşen, başka aşiretlerden kimseyi asimile etmeyen soy bağı ile birbirine bağlı bir aşirettir. Redki aşireti soy bağından gelen bir aşiret olup, soy ağaçları olan bir aşirettir.

Redki aşiretin de bazı kalabalık sülaleler:

Temexarî
Şolka (Şolki)
Melkê
Mala Axê Qecer
Belloyi v.s

32 yorum:

  1. Süleymaniyeden geldiğimizi söyleyen Redki büyükleri dw var.

    YanıtlaSil
  2. Redki ismini ilk alan kişinin, Çekemi kabilesinden biri olduğu söyleniyor. Söylentiye göre çok sayıda İran askerini öldürmeleri (red kırın) sonucu bu ismi alırlar.

    YanıtlaSil
  3. Diyorlar ki Bekıraların babası ile Kumkilerin babası iki kardeşmiş. Iğdırda, Çamurlu köyünde yaşarlarmış. Kör bir anneleri varmış. Kumkilerin babası kör annelerini yaylada bırakıp gelir, bunu duyan Bekıraların babası gidip kadını getirir ve kadın onu orada bırakan oğluna beddua eder.

    Çamurlu köyü, Redkilerin en az 400-500 yıllık bir köyüdür.

    O diyarê Bekır, diyarbakırı biz kurduk olayı da tamamen yalandır. Çünkü Redki olan Bekıralar 200 yıl önce ortaya çıkmış ama Diyarbekır ismi 10 bin yıldır var. Bazıları sallıyor ama desteksiz sallıyor.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. O kör ana uzeyirle haco nun annasidir vebedduasida yerini bulmuştur onu brakan uzeyirdir ve deki uzeyir5 evin bir arda durmasin param parca olsun hacoyada alalal seni ogul kiz gelin devlet versin ve bugun haco ailesi yarısı pariste yarısı Iğdır'da zengin yasarlar

      Sil
  4. Revandan gelmişim dedem öyle söyledi

    YanıtlaSil
  5. Revandan gelmişim dedem öyle söyledi

    YanıtlaSil
  6. Revandan gelmişim dedem öyle söyledi

    YanıtlaSil
  7. Abi Bizim sülalemiz de çok tanınıyo ekle istersen MALA OSE

    YanıtlaSil
  8. REDKİ YANİ BİZİM AŞİRET DEDELERİMİN SÖYLEDİĞİNE GÖRE HZ. HALİD BİN VELİTİN SOYUNDAN GELİYOR ZAMNAINDA DEDELERİM İLK OLARAK DİYARBAKIRA DİYARBAKIRDAN IĞDIRA IĞDIRDAN AĞRIYA YERLEŞMİŞLER ŞUANDADA ÇOĞUNLUK OLARAK KAYSERİ VE DENİZLİ DE YAŞIYORUZ.. (KIRBOĞA)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. bize mail adresinden ulaşabilirsin
      kardeşim

      Sil
  9. Elegez'de Redkilerin başlıca yerleri: Elegez, Armaxan, Amasya.

    YanıtlaSil
  10. Eleşkirtin Çılganya (Güvence) Köyündenim. Biz Redkiyiz ve köyümüzde 50/60 hane Redka vardı ama buradaki kayıtlarda hiç bahsedilmiyor. O yörede Eyüp Ağa takımı olarak biliniriz. Araştırmacı arkadaşlar acaba bu konuya bakabilirler mi lütfen?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba değerli abim. Çılkaniya köyü hakkında verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz. Bize biraz ayrıntılı bilgi vermen mümkün mü?
      Bu köyde hangi soy isimler Redki?
      Nereden, ne zaman buraya göç etmişler?
      Hangi köylerdeki Redkiler ile yakın akrabasınız?
      Kaç baba ismi sayabiliyorsunuz?
      Selam ve saygılar.

      Sil
  11. Özgür İşkar12 Mayıs 2018 13:23

    Osmanlı askeri olmasına imkan yok çünkü redkiler osmanlıdan da eskidir. 1071 malazgirt savaşında zilan aşiretleri konfederasyonu içinde yer almışlar ve en az 200 atlı asker göndermişlerdir. Bizans askeri olabilir. Ki o dönemde rum ermeni ittifakı vardı. Bizans askerleri de ermenilerden olması kuvvetle muhtemeldir.

    YanıtlaSil
  12. Özgür İşkar12 Mayıs 2018 15:51

    Ermeni soykırımı veya 1915 felaketi falan diye birşey yoktur. Ermeniler ve Rusların kafkaslarda katlettiği 500.000 bin Kürt ne olacak? Laçin Kızıl Kürdistan'da katledilen onbinlerce kürt ne olacak? Serhat şehirlerinde katledilen 500.000 Kürt ne olacak? Bunlar hakkında hiç konuşulmuyor. Bence yazılarımızdan ermeni soykırımı gibi yazıları çıkarmalıyız. 1915 felaketi ermeniler için değil Kürtlere ihanet eden ermeniler tarafından ruslarla iş birliği yapılarak kürtlere uygulanmıştır.

    YanıtlaSil
  13. Urfa, Diyarbakır, Maraş, Adıyaman çevresi ve Van'ın ilçeleri ile Suriye Kürdistanında kendilerine ne kadar Zili, Zila diyen varsa, hepsi Redkidir.

    Sorun mutlaka, diyecekler Ağrı, Kars, Iğdır çevresinden gelmişiz. Oralara da Rewandan gelmişiz.

    Sadece Redkiler kendilerine Zili derler.

    YanıtlaSil
  14. Selamaleyukum dost ve akrabaya bizde ağrı merkeze köyu aşkale de yaşiyoruz bize de mala kelo derler bu köydeki retkilerin soyismi leri alagöz akdoğan ve akman biz deyince bu köyde yaşayan retkiler alagöz akdoğan akman soyismi elegez tarafında gelmişiz alagöz soyismi ığdır çamurlu köyunde ağrıya göç etmişiz tam olarak bilmiyorum ama babam 1915 doğmlu ığdırda doğmuş yanı dedem 1946 falan ağrıya göç etmişler babamın ismi bedir dedemın ismi çerkez çerkezın babasını ismi hasan
    Hasanı babasını ismi maksut
    Maksutun babasını ismi tato bilmiyorum bir lakapmı artık gerçek ismimin tam emin deyilim
    Bizi biraz bilgilendirseniz memnun oluruz
    BURDA BU SİTEYİ KURAN VE BURDA EMEĞİ GEÇEN HERKESE SONSUZ TEŞKÜR EDRİM GERÇEKTEN ÇOK GÜZEL BİR DUYGU İNSAN KENDİ ATA DEDELERİNİ TARİHİNİ ÖRNMEK KADAR GÜZEL BİR ŞEY YOKTUR
    ALLAH EMANET OLUN İNŞALLAH SELAMETLE

    YanıtlaSil
  15. Sayfanıza göz attım harika bir çalışma olmuş emeğinize sağlık .kitaplaşırsa kitabınızı da sabırsızlıkla bekliyorum.
    Ben eleşkit toprakkale köyündenim babam bizim redkilerden olduğumuzu söylüyor ancak kendisnin de detaylı bir bilgisi yok bize mala cındo diyorlar ama bu sim çok eski değil çünkü dedemin babasının ismi cındi bundan dolayı söyleniyor.
    Sayfanızda redkilerin soy isimler göç ettikleri köyler ve şehirler yazıyor ama içlerinde toprakkale yok acaba bununla ilgi bir bilginiz var mı yoksa biz mi yanılıyoruz...
    teşekkür ederim kolay gelsin kardeşlerim...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba. Sitemizde Toprakkale (Kelê) var. Herhalde dikkatinizden kaçmış. Toprakkale'de Redki aşiretinden ailelerden çoktur. 1890lı yıllarda buraya göç etmişler. Facebookda sayfamız var Êla Redkan oradan yada mail adresimizden yazın konuşalım. redkan676@gmail.com

      Sil
  16. Sürmeli mehmet paşa redkan aşiretindendir .kozana sefere gider ve orada 400 Adana suvarisiyle çerkeslerle savaşır 400 suvariden 50 si sağ kaır bu olay birde dengbej stranlarına konu olur Avdale zeynike sürmeli paşanın dengbejidir.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Toprakkale köyündeymiş. Ve günümüzde bu köyün (eskiden ilçeymiş) çoğunluğu Redkidir. Bende diyordum acaba o ailede Redki olabilir mi? Acaba gerçekten Redkiler mi? Osmanlı belgelerine göre 1800lü yılların sonlarında Redkiler buraya yerleştirilmiş.

      Sil
    2. sürmeli mehmet paşa kozanoğlu beyine osmanlının kışkırtması ile savaş açar kozanoğlu beyi çerkes değil kürttür aslen vandan antepe gitmiş bir aşirettir sonrada kozanı ve civarında beylik kurmuşlar necmettin erbakan bu kozanoğlu beyinin torunudur

      Sil
  17. Palas Aşireti Redkan Kolundan mı acaba bunun için bilgilendirirmisiniz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu aşiret hakkında biraz bilgi verebilirmisin?

      Sil
  18. Bende bir redki aşiretin kumki kolundanım

    YanıtlaSil
  19. Bence redki asiretinin en büyük ailesi özçoban ailesidir

    YanıtlaSil
  20. Aşiretimden gurur duyuyorum zaman olursa buraya gerçek ve bilinmeyen bilgiler vereceğim inş eleşkirt Toprakkale

    YanıtlaSil
  21. Şu anda İstanbuldayım yaklaşık 3 köyümüz var refki aşireti rewanda gelmiş dedem bu yazdıkları bire bire onaylıyorlarama ama koseyin torunlarındayız

    YanıtlaSil
  22. asıl konu kökenimizse kesinlikle kuzey ırak musul kerkük süleymaniyeve iran dan ve hazar gölü batı kıyılarından gelmişlerdir. redkilere gelince Osmanlı arşivlerinde mevcuttur.redkiler ise geniş bir coğrafyada 1514 Çaldıran savaşında Şah İsmail yenilince sünni kürtleri topraklarından yani irandan sürmüştür biliyorsunuz iran şiidir..Zaten kürtlerde Yavuz Sultan Selim tarafında yer almıştır..Savaşı kazanan Yavuz Sultan kendisine yakın kürtlerin artık burada can güvenliği olmayacağını bildiğinden bunları önce urfa siverek daha sonrada Ankara Haymana ya yerleştirmiştir.Sonrasında ise bir kısımda haymanadan digor yada erivan a nedense sürülmüştür...
    Yavuz Sultan Selim in Haymana teklifini geri çevirip yurtlarında kalanlarda olmuştur ki..isim ve lakap takmayı pek seven Yavuz Sultan Redki (teklifi kabul etmiyorlar manasıyla farsça) demiştir ki yani aşiretin isim babası Yavuz Sultan dır...

    YanıtlaSil
  23. Bende çekemi kolundayım

    YanıtlaSil
  24. Ben inan onuk şolki aşiretindenim kardeslerimiz olan tüm radki lere erzurum karacobandan selamlar

    YanıtlaSil
  25. Merhaba değerli retkan aşireti mensupları bizde Diyadin Davut köyü retkan lardaniz, büyüklerimiz derdiki biz ığdır ın çamurlu köyünde gelemyiz ve torunalardaniz.

    YanıtlaSil