Sayfalar

3 Mayıs 2019 Cuma

Rewana Gidip Araştırma Yapacaklara Bazı Tavsiyeler

Redkiler ve diğer Müslüman Kürt aşiretleri Rusların teşviği ile Ermenilerce ata yurtları Erivan'dan sürüldüğünden, özellikle Redki aşiretinden hemen hemen her aile akrabalarını kaybetmiştir.

Bu sebepten dolayı Redki aşiretinden birçok aile gerek Erivan'a gidip, gerekse de Erivan üzerinden Asya ülkerine dağılmış Kürtler arasında sürekli akraba araştırması yapmaktadır. Hala da birçok aile gidip akraba aradığından, bizler tecrübelerimize danayarak bazı tavsiyelerde bulunmak isteriz;

Öncelikle şunu belirtelim; Redki aşiretinin eski köylerinden Qecerevat şuan yıkıktır. Redkilerin başka bir köyü olan Şamiran'a yakın olan Qecerevat'ın harabeleri hala var. Yine Redkilerin başka bir köyü olan Beyremeli'de aynı bölgede olup, harabedir. Redkilerin eski köyleri olan Vang, Seetıli, Devexırabe ve Varangso köylerinin akıbetlerini, yerlerini ve yeni isimlerini tespit edemedik. Redkilerin eski köyleri olan Camuşvana pıçuk köyünün ismi hala Camuşvan, Camuşvana mezın köyünün ismi Elegez yapılmış. Redki aşiretinin Erivan dönemindeki ileri gelenlerinden Heci Usıv'ın yaptığı Pıra Sonê (Sonê Köprüsü) bu köydedir ve hala sağlamdır.

Redkilerin ata yurdu olan Elegez dağının etrafında, günümüzde sadece Êzdi inancına mensup Kürtler yaşamaktadır. Köyleri şunlardır. Elegez dağının kuzey doğusundaki köyler;  Mîrek, Riya Teze (eskiden Qundexsaz), Elegez (eskiden Camuşvana mezın), Camuşvan, Orteçîya (eskiden Quruboxaz), Dêrik (Cercerîs), Avşên (Çobenmez), Sîpan (eskiden Pampa Kurda), Şênkanî (eskiden Korbilax), Senger (Senger'de bir kaç aile Redkidir), Sadûns (eskiden Kervansaray)

Elegez dağının güney batısındaki köyler;
Avtune (eskiden Sîçanlû, Mêsadzor), Otêvan (eskiden Baysiz), Beroj (eskiden Dûzkend), Qijla Mara (şuan boş), Hekko, Gelto, Qibixtepe, Sorîk (eskiden Zirbe), Tıllık.

Bu köylerin tamamında Êzdi Kürtler yaşar. Ama, Ermenilerden saklanmak için Êzdileşmiş çok sayıda Redki aşiretinden (aslen Müslüman) olan ailelerde var. Bu aileler çok güvenmedikçe, sonradan Êzdileştiklerini söylemezler.

Senger köyünde Mirzoyan ailesi, Elegez köyünde Pıra Sonê köprüsünü "dedemiz yapmış" diyen aileler ve Nalbandyan köyündeki bazı aileler, bizim tespit ettiğimiz ailelerdir. Ayrıca; Mıstekalo köyünden gelmişiz diyenlerin tamamı, aslen Redki aşiretinler. Mıstekalo köyünün kurucuları olan Redki aşireti Tetoyi sülalesindsn Mısto ve Kalo'nun dedeleri olduğunu kabul ederler ama, aslen müslüman olduklarını kabul etmezler. Pıra Sonê köprüsünü ise, Redki aşiretinin Iğdırdaki merhum lideri Eme Topal'ın dedesi Hacı Yusuf  (Heci Usıvê Hese Çerçi) yapmıştır.

Ukray'da Redki aşiretinin Hesepêxas kolu, Eledeve ailesinden 150 aile yaşamaktadır. Şuan 80 yaşında olan Medet Tabak'ın verdiği bilgiye göre, Ermenistan'ın Masis bölgesinden oraya gitmişler.

Bu yukarıdaki köylere gidecek olanlar, öncelikle bu köylerdeki ailelere güven vermeniz gerekmetedir. Sonra belki anlatırlar.

Bu köyler haricinde;  Ermeni köyleri olup, içinde çok sayıda Êzdi Kürdün yaşadığı Arşaluys (eskiden Kyorpeli), Nalbandyan (eskiden Şairara Mezın) ve Fêrik (eskiden Kurekend) köylerinde de araştırma yapmanızı öneririz. Nalbandyan köyünde Iğdır Evci köyündeki ailelerin akrabaları olan Redki aşiretinden aileler var.

Ayrıca şuan Êzdi Kürtlerin en büyük köyü olan Aragasotn bölgesindeki Şamiran köyü, eski bir Redki köyü olup, burada Redkilere ait çok sayıda eski mezar hala sağlamdır. Eski yazıları okuyabilen birini kendinizle birlikte götürürseniz, muhtemelen tanıdık isimlere denk gelirsiniz. Bu köyün eski tapusu halen Aras nehrinin bu tarafına kaçan Redkilerdedir. Köydeki bir çok dağ, ova, tarla v.s hala Redkilerin adını taşır.

Êzdi Kürtlerin köylerini geçtikten sonra, Masis, Ararat ve Abovyan şehirlerinde iki binin üzerinde Müslüman Kürt yaşamaktadır. Burada Redki aşiretinden aileleri bulmanız büyük olasılıktır.

1990lı yıllarda Ermeniler ve Azeriler arasında savaş çıkınca, Ermeniler ülkede kalan Müslüman Kürtleri de ülkeden kovdular. Çoğu komşu Azerbaycan'a gitti. Azerbaycanda yaklaşık bir milyon asimile olmuş Kürt var. Burada asimilasyon çok ilerlediğinden akraba aramak çok zordur. Ama Bakü ve çevresindeki yaşayan Kürtlerin çoğunluğu genelde Erivan muhacirleri Redkilerdir.

Kovulduktan sonra gönüllü olarak gitmeyenler, Kazakistan, Özbekistan ve Kırgızistan gibi ülkelere sürgün edildiler. Kazakistan ve Kırgızistanda araştırma yapmanız durumunda, akrabalarınızı bulma ihtimali çok yüksektir.

Kazakistan, Kırgızistan ve komşu ülkelere sürgün edilen Müslüman Kürtlerin büyük bir kısmı daha sonra Rusya'ya göç etti. Bu ülkelerden Rusyaya göç eden aileler, genelde Grasnador'a göç etmişler. Burada genelde Müslüman Kürtler yaşadığından, akraba bulma olasılığı çok yüksektir. 

Ayrıca Rewan üzerinden İran'a, Xoçuhan şehrine göç etmiş elli aile (Redki) var. Burada da araştırma yapabilirsiniz. Yine Nahçıvan'ın bir çok köyüne dağılmış aileler var.

Ve son olarak Gürcistan'da, bir çok şehre dağılmış Müsllüman Kürtler var. Gürcistan'da Azeri köylerine yerleşip Azerileşen çok sayıda aile de var. 

Hiç yorum yok:

Yorum Gönder